بارداری زمان انتظار و استرس های بزرگ است. مادر باردار، نگرانی های زیادی دارد، از جمله نگرانی بابت سلامت جنین درون شکم خود. اگرچه که اکثر نوزادان، کاملا سالم، پا به این دنیا میگذارند اما انجام آزمایشات و تست های دوران بارداری اهمیت زیادی دارد. یکی از تست های مهم، غربالگری در دوران بارداری است. اگر میخواهید بدانید چرا این آزمایش اهمیت زیادی دارد، با ما همراه باشید. در این مقاله صفر تا صد آزمایش غربالگری را بررسی خواهیم کرد.
انواع آزمایشات در دوران حاملگی
آزمایش های متعددی که بانوان در دوران بارداری موظف به انجام آنها هستند، در دو دسته کلی جای میگیرند:
- آزمایشات غربالگری
- آزمایشات تشخیصی
در ادامه، هر یک را با جزئیات بررسی میکنیم.
غربالگری در دوران بارداری
آزمایشات غربالگری در دوران بارداری میتواند مشخص کند که چقدر احتمال دارد جنین شما دچار نقص های مادرزادی باشد. بیشتر نقص هایی که غربالگری آنها را مشخص میکند، ژنتیکی هستند. آزمایشات غربالگری منحصر به نوع خاصی نیستند و انواع تست های خون و سونوگرافی را دربرمیگیرند. غربالگری معمولا در دو مرحله انجام میشود. این آزمایش ها نمیتوانند تشخیص قطعی بدهند و مشکلات موجود را به صورت احتمالی نشان میدهند. در صورتی که آزمایش غربالگری، وجود نقصی را هشدار دهد، باید برای اطمینان، آزمایش های تکمیلی انجام شود.
آزمایشات تشخیصی
زمانی که غربالگری در دوران بارداری، نتیجه مشکوکی داشته باشد، آزمایشات تشخیصی مکملی انجام میشود تا صحت غربالگری را تایید و یا رد کند. در واقع، آزمایش های تشخیصی با صحت بالایی، وجود نقص و ناهنجاری در جنین را تایید یا رد میکنند. تنها راه اطمینان برای تشخیص نواقص جنینی، همین آزمایش های تشخیصی است. از جمله این آزمایش ها میتوان به نمونه برداری از پرزهای کوریونی و آمنیوسنتز اشاره کرد. این آزمایش ها خطری برای مادر و جنین ندارند و به پزشک کمک میکنند تا با دقت بالا، وجود یا عدم وجود نقص در جنین را تشخیص دهد.
انواع آزمایشات غربالگری در دوران بارداری
وقتی از غربالگری در دوران بارداری صحبت میکنیم، منظور یک آزمایش نیست. بلکه غربالگری شامل دو مرحله است. مرحله اول در سه ماهه اول و مرحله دوم در سه ماهه دوم بارداری انجام میشود. جزئیات این مراحل در زیر آمده است:
- آزمایشات غربالگری سه ماهه اول: در سه ماهه اول بارداری، مادر باید تست غربالگری اول خود را انجام دهد. این تست، ترکیبی از آزمایش خون و سونوگرافی است. با کمک این دو آزمایش، پزشک، فضای خالی در ناحیه پشت گردن جنین را اندازه گیری میکند. این فضا «ناحیه شفاف نوکال» نام دارد. اندازه گیری شفافیت ناحیه نوکال برای تشخیص سندروم داون، اهمیت زیادی دارد. زیرا در جنین مبتلا به سندروم داون، شفافیت نخاعی در این ناحیه از اندازه طبیعی بیشتر است.
- آزمایشات غربالگری سه ماهه دوم: در آزمایش غربالگری مرحله دومی که مادر باید انجام دهد، تنها تست خون وجود دارد و دیگر نیازی به انجام سونوگرافی نیست. در زمان مشخصی از سه ماهه دوم بارداری، نمونه خونی از مادر باردار گرفته میشود و کارکنان آزمایشگاه تشخیص طبی، سطح چهار ماده را در خون او اندازه گیری میکنند. نتایج حاصل از آزمایش میتواند به تشخیص ناهنجاری های کروموزومی کمک کند.
آزمایش غربالگری DNA بدون سلول
یکی دیگر از انواع غربالگری در دوران بارداری، آزمایش غربالگری DNA بدون سلول است. در این آزمایش، از مادر نمونه خون میگیرند، سپس DNA جنین را که به مقدار کمی در خون مادر وجود دارد، استخراج میکنند. پس از استخراج DNA جنین، نوبت به بررسی آن میرسد. در صورتی که جنین به مشکلات خاص کروموزومی از جمله سندروم داون مبتلا باشد، با این آزمایش، تشخیص داده میشود. به علاوه، نوع گروه خونی و مثبت و منفی بودن آن نیز با همین آزمایش، قابل تعیین است.
سوالات متداول تست غربالگری
نکته مهمی در رابطه با تست غربالگری در دوران بارداری وجود دارد و آن، این است که باید دقیقا در زمان مشخص انجام شود. در واقع حتی یک روز هم برای انجام این تست نباید عقب و جلو شود زیرا نتیجه صحیح تنها در زمان مخصوص آن به دست میآید. برای غربالگری مرحله اول باید در هفته ۱۱ الی هفته ۱۴ بارداری اقدام کرد. مرحله دوم غربالگری نیز در فاصله بین هفته ۱۸ تا هفته ۲۱ بارداری انجام میشود.
آزمایشات غربالگری در هیچ مرحله ای نمیتوانند به شما یا جنین داخل شکمتان آسیب برسانند، پس خیالتان راحت باشد و حتما برای انجام غربالگری در دوران بارداری در زمان مشخص اقدام کنید. اما اگر به دنبال غربالگری، نیاز به آزمایشات تشخیصی مانند آمنیوسنتز وجود داشته باشد، ممکن است کمی خطرناک باشد، زیرا نمونه برداری، همواره درصد پایینی از خطر سقط را به همراه دارد.
پاسخ این سوال، تنها یک بله یا خیر نیست. قطعی بودن جواب غربالگری در دوران بارداری به این بستگی دارد که آزمایش به دنبال اندازه گیری چه چیزی باشد. اگر هدف از انجام غربالگری، تشخیص HIV، هپاتیت B، و سفیلیس باشد، جواب آزمایش بسیار دقیق است. در چنین شرایطی، جواب آزمایش میتواند به شما بگوید جنین به این عفونت مبتلا هست یا نه.
اما اگر غربالگری مرحله اول و دوم بارداری را انجام دهید، نباید انتظار جواب قطعی داشته باشید. این آزمایش ها به دنبال یافتن مشکلات ژنتیکی جنین هستند. مشکلاتی مانند سندروم داون، سندروم ادواردز و سندروم پاتائو. این غربالگری نمیتواند به طور قطعی مشخص کند که آیا جنین شما به چنین بیماری های مادرزادی مبتلا هست یا نه. بلکه این تست ها تنها میتواند مشخص کند که شانس ابتلای جنین به این بیماری ها بالا یا پایین است! اگر خدای نکرده، جواب آزمایش ثابت کند که شانس ابتلای جنین به نواقص ژنتیکی زیاد است، یک آزمایش تشخیصی انجام میشود تا به طور قطعی، نتیجه را مشخص کند.
قطعا بله. اگر آزمایش غربالگری در دوران بارداری به شما میگوید جنین شما سالم است، باید به آن اعتماد کنید و آسوده خاطر باشید. در صورتی که آزمایش غربالگری شما مشکلی را نشان ندهد، جای هیچ نگرانی نیست و این به معنی سلامت کامل جنین شما است. لازم است بدانید که این آزمایش ها اهمیت زیادی در تشخیص قبل از تولد دارند، پس بدون نگرانی آنها را انجام دهید.
https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/pregnancy-weak/in-depth/prenatal-testing/art-20045177