تقریبا هر کسی ممکن است در معرض خطر ابتلا به پارکینسون باشد. برخی مطالعات تحقیقی نشان می‌دهد که این بیماری مردان را بیشتر از زنان مبتلا می‌کند. بیماری پارکینسون وضعیتی است که قسمتی از مغز فرد از بین می‌رود و باعث بروز علائم شدید در طول زمان می‌شود. اما علت بیماری پارکینسون چیست؟ درمان پارکینسون چگونه است؟ با مجله پزشکی مطب چی همراه باشید تا اطلاعات کامل از پارکینسون را بدست آورید.
بیماری پارکینسون چیست؟
پارکینسون یک بیماری دژنراتیو مغزی مرتبط با سن است، به این معنی که باعث می‌شود بخش‌هایی از مغز فرد آسیب جدی ببینند. به بیان دیگر، پارکینسون یک اختلال مغزی است که باعث حرکات ناخواسته و غیرقابل کنترل مانند لرزش، مشکل در تعادل و هماهنگی می‌شود.
علت بیماری پارکینسون
قبل از هر چیز بهتر است در مورد دوپامین اطلاعاتی داشته باشید. دوپامین یک پیام رسان عصبی است که به انتقال سیگنال در مغز کمک می‌کند. دوپامین در بخشی از مغز به نام توده سیاه تولید می‌شود. توده سیاه در افراد مبتلا به پارکینسون کم‌کم شروع به مردن می‌کند و ترشح دوپامین کاهش می‌یابد. کاهش دوپامین باعث فعالیت غیرطبیعی مغز می‌شود که منجر به اختلال در حرکت و سایر علائم پارکینسون است. علت بیماری پارکینسون ناشناخته است اما به نظر می‌رسد عوامل متعددی در آن نقش دارند. از جمله:
- ژن‌ها
محققان جهش‌های ژنتیکی خاصی را شناسایی کرده‌اند که می‌تواند باعث بیماری پارکینسون شود. این موارد غیرمعمول هستند جز در موارد خیلی کم که بعضی از اعضای خانواده تحت تاثیر بیماری پارکینسون قرار داشته باشند.
- محرک‌های زیست محیطی
قرار گرفتن در معرض سموم خاص یا عوامل محیطی ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهد. اما این خطر بسیار کم است.
محققان همچنین متوجه شده‌اند که تغییرات زیادی در مغز این افراد ایجاد می‌شود ولی علت این تغییرات همچنان مشخص نیست. این دو تغییر عبارتند از:
- وجود اجساد لویی
- آلفا سینوکلین موجود در اجسام لویی
اجسام لویی مجموعه‌ای از مواد خاص درون سلول‌های مغزی است که مهم‌ترین آن پروتئین طبیعی آلفا سینوکلین است. این ماده در حال حاضر یک موضوع مهم و مورد توجه محققان بیماری پارکینسون است.
بیشتر بخوانید: تومور آستروسیتوم (Astrocytoma) چیست؟
علائم بیماری پارکینسون
نشانه‌های پارکینسون و سرعت پیشرفت در بین افراد متفاوت است. علائم اولیه این بیماری نامحسوس است و به تدریج بروز می‌کند. افراد ممکن است لرزش خفیفی را احساس کنند یا در بلند شدن از صندلی مشکل داشته باشند. همچنین ممکن است متوجه شوند که خیلی آهسته صحبت می‌کنند یا دست خط‌‌‌شان کند است. دوستان یا اعضای خانواده معمولا اولین کسانی هستند که متوجه تغییرات در فرد مبتلا به پارکینسون می‌شوند.
پارکینسون ۴ نشانه اصلی دارد:
- لرزش در دست‌ها، بازوها، پاها، فک یا سر
- سفتی عضلانی که در آن عضله برای مدت طولانی منقبض می‌شود.
- کندی حرکت
- اختلال در تعادل و هماهنگی که گاهی منجر به زمین خوردن می‌شود.
علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- افسردگی و سایر تغییرات عاطفی
- مشکل در بلع، جویدن و صحبت کردن
- مشکلات ادراری یا یبوست
- مشکلات پوستی
تشخیص بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون اغلب بصورت معاینه بالینی و عصبی قابل تشخیص است و آزمایش خاصی برای تشخیص آن وجود ندارد. پزشک متخصص مغز و اعصاب، اسکن SPE که یک اسکن انتقال دهنده دوپامین است را تجویز می‌کند. اگرچه این روش به تایید تشخیص کمک می‌کند اما بصورت روتین استفاده نمی‌شود. روش‌های تصویربرداری مانند سی تی اسکن، ام آر آی، سونوگرافی مغز و PETاسکن برای اینکه سایر اختلالات رد شود، مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تست‌ها به تنهایی برای تشخیص بیماری کاربردی ندارد.
در کنار معاینه، پزشک ممکن است دوز کافی از داروی کاربیدوپا-لوودوپا را که یک داروی بیماری پارکینسون است، برای بیمار تجویز کند. پس از مصرف دارو و بهبودی قابل توجه، ابتلا به این بیماری تایید می‌شود.
درمان پارکینسون
پارکینسون یک بیماری غیرقابل درمان است اما بعضی از داروها به کنترل کردن علائم کمک می‌کنند. در مواردی که بیماری پیشرفته باشد، ممکن است جراحی توصیه شود. در برخی دیگر پزشک به بیمار انجام دادن مداوم ورزش‌های هوازی و تغییر در سبک زندگی را پیشنهاد می‌دهد. گفتاردرمانی و فیزیوتراپی که بر تعادل و کشش تمرکز می‌کند از دیگر تراپی‌هایی هستند که به بهبود علائم کمک می‌کنند.
دارودرمانی
لوودوپا
از مهم‌ترین و پرکاربردترین داروهای پارکینسون است. این مااده شیمیایی پس از انتقال به مغز، شرع به تولید دوپامین می‌کند. این دارو همراه با داروی کربی‌دوپا تجویز می‌شود. کربی‌دوپا از تجزیه سریع دوپامین جلوگیری و عوارض جانبی آن مانند حالت تهوع را کاهش می‌دهد. البته با پیشرفت بیماری در گذر زمان، اثر حاصل از لوودوپا کم می‌شود.
آگونیست‌های دوپامین
این دارو همان اثرات دوپامین در مغز را دارد ولی به دوپامین تبدیل نمی‌شوند. با اینکه آگونیست‌های دوپامین دوام بیشتری دارند، اما تاثیر آن در درمان علائم پارکینسون کمتر از لوودوپا است. آگونیست‌های دوپامین شامل پرامیپکسول، روپینیرول و روتیگوتین است. از عوارض دارو می‌توان به توهم و خواب آلودگی اشاره کرد.
مهارکننده‌های MAO-B
این داروها شامل سلژیلین و رازاگیلین است که با مهار آنزیم مونوآمین اکسیداز Bاز تخریپ دوپامین مغز جلوگیری می‌کنند. این دارو با بسیاری از داروها تداخل دارد و حتما پزشک خود را در جریان داروهای مصرفی خود قرار دهید.
مهارکننده‌های COMT
این داروها شامل انتاکاپون و تولکاپون است که اثر درمانی لودوپا را افزایش می‌دهد. از عوارض این داروها می‌توان آسیب به کبد، افزایش خطر حرکات غیر ارادی و اسهال را نام برد.
آمانتادین
این دارو اگر به تنهایی تجویز شود در کوتاه مدت علائم پارکینسون را کاهش می‌دهد. اما اگر با داروی کاربی دوپا و لوودوپا تجویز شود، حرکات غیرارادی را کنترل می‌کند.
آنتی کولینرژیک‌ها
این دارو با بلاک کردن سیستم عصبی پاراسمپاتیک به سفتی و خشکی عضلات کمک می‌کنند. این داروها شامل بنزتروپین و تری هگزیفنیدیل هستند.
روش‌های جراحی
تحریک عمیق مغزی (DBS)
جراح از یک طرف در بخش‌های خاص مغز، الکترود را قرار می‌دهد و از طرف دیگر یک ژنراتور را در قفسه سینه در نزدیکی استخوان ترقوه می‌گذارد. سپس این دو بهم متصل می‌شوند و ایمپالس‌های الکتریکی را برای کاهش علائم بیماری پارکینسون ارسال می‌کند. تحریک عمیق مغزی به افرادی که دارای پاسخ دارویی ناپایدار (لوودوپا) هستند، پیشنهاد می‌شود.
بیشتر بخوانید : سایکو چیست
مراحل بیماری پارکینسون
در صورتی که پزشکان با مراحل پیشرفت پارکینسون آشنایی داشته باشند، بهتر متوجه می‌شوند که بیمار در چه مرحله‌ای قرار دارد. پیشرفت بیماری پارکینسون در پنج مرحله صورت می‌گیرد.
مرحله اول
در خفیف‌ترین مرحله علائم کمی از بیماری دیده می‌شود که معمولا شامل لرزش یکی از دست‌ها و پاها است. در این مرحله حالت چهره بیمار تغییر می‌کند و عدم تعادل خفیف در راه رفتن یا ایستادن فرد دیده می‌شود. بهتر است فرد به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کند تا درمان بیماری او هرچه زودتر آغاز شود.
مرحله دوم
علائم در این مرحله کمی شدیدتر از حالت قبل است و نوع متوسط پارکینسون به حساب می‌آید. زمان ورود به این مرحله در هر فردی باتوجه به شرایط روحی و جسمی‌اش متفاوت است. سفت‌شدن عضلات در این مرحله اتفاق می‌افتد و روی راه‌رفتن، تکلم و ایستادن و وضعیت بدن تاثیر می‌گذارد. افراد در این مرحله هم هنوز می‌توانند به زندگی عادی خود ادامه دهند.
مرحله سوم
در مرحله میانی رشد پارکینسون، شدت علائم کمی بیشتر می‌شود. همچنین فرد علائم دیگری مانند مشکلات تعادلی، واکنش‌های آرام و آهسته را تجربه می‌کند. دارودرمانی و کاردرمانی به بهبود وضعیت بیمار کمک زیادی می‌کند. در مرحله سوم بیمار در انجام دادن کارهای شخصی به توجه و کمک اطرافیان نیاز پیدا می‌کند.
مرحله چهارم
بهتر است در مراحل آخر بیماری پارکینسون فردی همراه او باشد. زیرا فعالیت‌های روزانه را به دلیل خشکی عضلات و کند شدن حرکات بدنی نمی‌تواند انجام دهد. ادامه دادن جلسات فیزیوتراپی به همراه استفاده از واکر به بیمار کمک می‌کند.
مرحله پنجم
در شدیدترین مرحله بیماری، فرد به دلیل سفتی بیش از حد عضلات قادر به ایستادن و حرکت کردن نیست. بنابراین فرد به ویلچر نیاز پیدا می‌کند و ممکن است دائما در بستر باشد. همچنین بیمار در مرحله آخر بیماری پارکینسون، توهمات، پاسخ کند به داروها، گیجی، جنون و زوال عقل را تجربه می‌کند.
