تنبلی تخمدان

تنبلی تخمدان یا تخمدان پلی کیستیک، در بین مردم به تنبلی تخمدان معروف است. این بیماری جنبه ارثی دارد. این بیماری در اکثر خانم ها،  در هر سنی حتی دختران نوجوان، ایجاد می شود.

در سیکل ماهانه تخمک گذاری هر خانم، حدود ۶ عدد فولیکول رشد می کند.  در انتها یکی از فولیکول ها به رشد کامل می رسد. فولیکول رشد یافته با کمک فاکتورهای مهارکننده رشد، بقیه فولیکول ها را نابود می کند و یا موجب کوچک ماندن آنها می شود.

تنبلی تخمدان

تنبلی تخمدان موجب می شود که فولیکول ها رشد کنند ولی تخمک گذاری انجام نمی شود، که این مورد، دلیلی بر عملکرد نادرست تخمدان می باشد. فولیکول اصلی، توانایی تولید مهارکننده رشد را ندارد و نمی تواند بقیه فولیکول ها را حذف کند. به همین دلیل ۶ عدد فولیکول رشد می کنند و تخمک گذاری انجام نمی دهند و نابود هم نمی شوند.

  بعد از گذشت چند سال روی سطح یا کورتکس تخمدان، دسته زیادی فولیکول ایجاد می شوند که موجب  می شوند، تخمدان نتواند عملکرد خود را به خوبی انجام دهد.

تنبلی تخمدان به کیسه های دارای مایعات می گویند که در قسمت های مختلف تخمدان رشد می کنند و تکثیر می یابند.

تنبلی تخمدان موجب بروز اختلالات هورمونی در زنان می شود.  رشد بیش از اندازه  موهای زائد  و تغییر در چرخه عادت ماهیانه،  از عوارض ایجاد این بیماری می باشد. اگر این مشکل پیشرفت کند و درمان نشود، موجب ناباروری خانم ها می شود.

تنبلی تخمدان  یکی از بیماری های شایع محسوب می شود که  عوامل ژنتیکی در ایجاد آن نقش مهمی ایفا می کند. درمان این بیماری در هر فرد با فرد دیگر متفاوت می باشد.

تنبلی تخمدان یک اختلال رایج در بین خانم ها می باشد که می تواند باعث نازایی در میان آنها شود. تقریبا ۸ الی ۲۰ درصد خانم ها، گرفتار این مشکل هستند و خودشان اطلاعی از وجود بیماری ندارند.  درمان نکردن به موقع این سندروم، موجب احتمال ابتلا به بیماری هایی مانند دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، کلسترول بالا و بیماری های قلبی می گردد.

تخمدان پلی کیستیک چه علتی دارد؟

با وجود مطالعات و تحقیقات گسترده ای که در این زمینه انجام شده، هنوز علت قطعی و دقیقی برای سندروم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان، کشف نشده است. البته بعضی موارد می توانند عامل زمینه ساز برای ابتلا به این بیماری باشند. یکی از مهم ترین این موارد، ژنتیک است. در دخترانی که مادر آن ها سابقه ی تنبلی تخمدان داشته باشد، احتمال ابتلا بالاتر است. بالارفتن سطح انسولین در بدن و یا اضافه وزن می تواند باعث تشدید علائم تنبلی تخمدان شود.

درمان قطعی تنبلی تخمدان

برای درمان تنبلی تخمدان معمولا از نسخه های دارویی استفاده می شود. البته ناگفته نماند که دارو، تنبلی تخمدان را کاملا درمان نمی کند؛ بلکه برای کنترل علائم و پیشگیری از آسیب های تازه می توان روی آن حساب کرد.

در پیش گرفتن موثر ترین روش درمان، برای هر بیمار با دیگری متفاوت بوده و مربوط به شرایط جسمی، وضعیت بیماری و سن بیمار می باشد. مورد دیگری که در انتخاب روش درمان تخمدان پلی کیستیک باید در نظر گرفته شود، این است که بیمار قصد بارداری در آینده را دارد یا خیر. اگر بیمار بخواهد باردار شود، موارد زیر می توانند در برنامه ی درمانی او لحاظ شوند:

• اصلاح رژیم غذایی

داشتن یک برنامه غذایی مناسب به شما کمک می کند میزان گلوکز خون خود را کاهش داده و زمینه را برای باز به دست آوردن قدرت تخمک گذاری، فراهم کنید. همچنین در یک رژیم غذایی ایده آل، بدن شما می تواند انسولین را به شکل موثر تری به کار گرفته و از انباشته شدن آن جلوگیری کند.

• ورزش و فعالیت جسمانی

فعالیت های جسمانی به دلیل تاثیری که در کاهش وزن و تنظیم کارکرد تمام ارگان های بدن دارند، به بهبود علائم تنبلی تخمدان کمک زیادی خواهند کرد.

• داروهای محرک تخمک گذاری

بعضی از داروها با تحریک تخمدان ها، توان آن ها را برای آزاد کردن تخمک افزایش می دهند. اثربخشی این دارو ها به گونه ای است که حتی ممکن است منجر به بارداری دوقلو یا چند قلو شوند. البته لازم به ذکر است که این دارو ها بدون عوارض نیستند و ممکن است باعث درد در قسمت لگن یا در مواردی نفخ شکم شوند.

بیشتر بخوانید : تست پاپ اسمیر

علائم تنبلی تخمدان

1. ایجاد تغییر در خلق و خو
2. ایجاد تخمدان پلی کیستیک
3. ایجاد کیست های تخمدان
4. احساس کسالت و بی حالی
5. اختلالات خواب
6. مشکل در باروری و تخمک گذاری منظم
7. ریزش مو
8. ایجاد پوست چرب
9. ایجاد آکنه و جوش های ریز بر روی صورت
10. احتمال ابتلا به دیابت و فشار خون بالا
11. کاهش وزن و یا افزایش وزن
12. افزایش سطح هورمون تستوسترون
13. ۱۳-  رشد موهای زائد تیره و خشن در نقاط خاصی از بدن مانند چانه، لب،  ران ها، اطراف ناف، جناغ سینه و …
14. اختلالات قاعدگی
15. گرگرفتگی و ایجاد سردرد
16. تعریق شبانه
17. کمبود رطوبت در ناحیه تناسلی و خشکی واژن
18. خشکی مخاط چشم و ضعیف شدن چشم ها
19. کاهش میل جنسی

دلایل ایجاد تنبلی تخمدان

1. وجود نقص های کروموزومی:  بروز تنبلی تخمدان با برخی از اختلالات ژنتیکی مرتبط می باشد.
2. انجام شیمی درمانی و یا پرتو درمانی:  این روش های درمانی موجب آسیب به  عوامل ژنتیکی شده است و باعث ایجاد این مشکل می شود.
3. قرار گرفتن در معرض دود قلیان و سیگار
4. تماس با مواد شیمیایی و اسیدی
5. قرار گرفتن در معرض ویروس ها
6. قرار گرفتن در معرض مواد دفع آفات
7. ابتلا به بیماری های خود ایمنی
8. سیستم ایمنی ضعیف

انواع تنبلی تخمدان:
۴ نوع تنبلی تخمدان وجود دارد، به تنبلی تخمدان به اختصار PCOS نیز گفته می شود که در این قسمت به اختصار به انواع آن می پردازیم:

1. تنبلی تخمدان مقاوم به انسولین
2. PCOS التهابی
3. تنبلی تخمدان با علت پنهان
4. سندروم پلی کیستیک ناشی از قرص

روش تشخیص تنبلی تخمدان

ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک به راحتی تشخیص داده نمی شود. پزشک برای وجود این مشکل، آزمایشات مختلفی را تجویز می کند. پزشک با بررسی سوابق پزشکی بیمار، انجام آزمایش ها و تست های مرتبط،  وجود یا عدم وجود بیماری را تشخیص می دهد.  از جمله تست های تشخیصی که می توان انجام داد، عبارتند از:

1. ارزیابی لگن
2. انجام آزمایش خون برای مشخص شدن میزان هورمون ها، گلوکز و کلسترول خون
3. انجام سونوگرافی برای بررسی لگن و تخمدان ها

بیشتر بخوانید : سرطان رحم

روش های درمانی سندروم پلی کیستیک

1. استفاده از قرص برای کنترل کردن سطح هورمون ها:  مصرف این قرص ها، موجب تنظیم شدن میزان هورمون ها و چرخه قاعدگی می گردد.
2. استفاده از داروهای دیابت که برای کنترل قند خون استفاده می شود.
3. استفاده از داروهای ناباروری: استفاده از داروهایی مانند متفورمین، کلومیفن و داروهای تزریقی مثل گنادوتروپین لتروزول، برای کسانی که درگیر مشکل تنبلی تخمدان هستند و می خواهند باردار شوند، موثر هستند.
4. روش سوراخ کردن تخمدان ها: پزشک برای کم کردن سطح آندروژن، سوراخ های کوچکی بر روی تخمدان ایجاد می کند.
5. خارج کردن کیست های تخمدان: خارج کردن مایعات درون کیست، می تواند جهت درمان بیماری موثر باشد.
6. برداشتن تخمدان یا اوفورکتومی: در این روش یک یا دو عدد تخمدان برداشته می شود.
7. هیسترکتومی یا برداشتن رحم: در این روش درمانی، پزشک قسمتی یا تمام رحم را بر می دارد.

عوامل ایجاد خطر برای ابتلا به سندروم پلی کیستیک

1. وارثت: ابتلا اقوام درجه یک به این سندروم، می تواند خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهد.
2. افزایش سن: بروز این مشکل در خانم های ۳۰ ساله تا ۴۰ ساله افزایش می یابد. در برخی مواقع در دختران  و خانم های سنین پایین تر، وجود این بیماری دیده می شود.
3. انجام عمل جراحی بر روی تخمدان ها، موجب ایجاد تنبلی تخمدان می گردد.

عوارض درمان نکردن بیماری تنبلی تخمدان

1. ابتلا به ناباروری
2. ایجاد پوکی استخوان: وجود هورمون استروژن در بدن خانم ها، موجب محافظت از سلامتی استخوان ها می شود.  زمانی که میزان هورمون استروژن در بدن خانم ها به دلیل این بیماری کم شود، استخوان ها ضعیف و شکننده می شوند.

 این بیماری بدون علامت است و به بیماری خاموش معروف می باشد. به پوکی استخوان، استئوپروز هم می گویند.

• بروز بیماری افسردگی: ایجاد ناباروری و کاهش سطح هورمون استروژن در خانم ها،  باعث اضطراب و افسردگی می شود.
• احتمال بروز بیماری قلبی: کاهش سطح هورمون استروژن، موجب افزایش ریسک ابتلا به بیماری های قلبی می شود.
• کاهش میل جنسی باعث ایجاد مشکل در روابط زناشویی می شود.
• افزایش احتمال ابتلا به سرطان رحم

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

متاسفانه افراد زیادی با دست کم گرفتن علائم بیماری خود، در مراجعه به پزشک سهل انگاری کرده و فکر می کنند علائم جزیی نیازی به مراجعه ندارند. اما باید بدانید، این بیماری شاید با علائمی جزیی در بعضی افراد ظاهر شود، اما هرگز به معنای بی خطر بودن آن نیست. افراد مبتلا به تنبلی تخمدان، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به بیماری های قلبی، سرطان رحم و دیابت قرار دارند. بنابراین هر زمان که با کوچکترین نشانه ای مربوط به این اختلال مواجه شدید، بهتر است زمان را برای مراجعه به متخصص از دست ندهید.

تشخیص تنبلی تخمدان در دختران جوان

 تشخیص این مشکل در دو سال اول بعد از بلوغ که دختران دارای سیکل های نامنظم قاعدگی هستند، برای مادران سخت است. اگر بعد از دو سال و مرتب شدن چرخه قاعدگی، دختران با اضافه وزن بالایی مواجه شدند و یا  دچار ریزش مو و یا پرمویی شدند، باید حتما به پزشک مراجعه کنند.

پیشگیری از ابتلا به تنبلی تخمدان

برای پیشگیری کامل و قطعی از ابتلا به تنبلی تخمدان، راهکار و دستورالعمل خاصی وجود ندارد. اما برای بهبود علائم و پیشگیری از پیشرفت بیماری و آسیب های خطرناک آن، اقدامات موثر و نتیجه بخش متعددی وجود دارند.

برای مثال: کاهش وزن از طریق اصلاح برنامه غذایی و انجام ورزش منظم، کمک بسیار زیادی به بهبود علائم تنبلی تخمدان می کند. مورد دیگر، مراجعه به موقع به متخصص زنان و زایمان است که با توجه به وضعیت جسمی شما روش موثری را برای کنترل این بیماری به شما معرفی کند.