درمان تنبلی تخمدان یکی از نگرانی ها برای بانوان و دختران جوان محسوب می شود. از شایع ترین بیماری های زنان تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان پلی کیستیک می باشد. این عارضه با نام تنبلی تخمدان شناخته می شود که در بین دختران نوجوان و بالغ رواج داشته و از علل شایع در نازایی به شمار می آید. این بیماری در مواردی منجر به عدم تخمک گذاری شده و یک بیماری ژنتیکی می باشد. از آنجاییکه این عارضه منجر ناباروری بانوان می شود، سبب نگرانی بسیاری از افراد شده و سوالاتی در این زمینه برای آنها مطرح می شود. شکل گیری این بیماری به عواملی مانند سبک زندگی، عوامل محیطی و زمینه ارثی و ژنتیکی مرتبط است. علت تنبلی تخمدان اختلال در فرآیند رشد و بلوغ فولیکول های حاوی تخمک می باشد که ممکن است علائم آن تا مدت ها ظاهر نشود. در این مقاله قصد داریم تا به نحوه شکل گیری، راه های تشخیص و روش درمان تنبلی تخمدان بپردازیم.
درمان تنبلی تخمدان
برای این بیماری هیچ درمان دائمی و قطعی وجود نداشته و به علت زمینه ژنتیکی این بیماری، نمی توان راهی برای درمان کامل آن پیدا نمود. درمان تنبلی تخمدان بسته به مشکلات شخص که شامل بی نظمی قاعدگی، پر مویی مردانه، ناباروری، ریزش مو و غیره داشته که میتوان از داروهای هورمونی و غیر هورمونی و یا داروهای تحریک کننده تخمگ گذاری استفاده نمود.
از آنجاییکه این بیماری عمدتا ژنتیکی می باشد، اما به عوامل محیطی نیز بستگی دارد. از جمله موارد مهم در این بین میتوان به کنترل وزن و جلوگیری از چاقی، تغییر و بهبود سبک زندگی، مصرف خوراکی های مقوی و سالم اشاره کرد. موارد مهم در کمک به درمان عارضه تنبلی تخمدان شامل نمونه های زیر می باشد:
تنظیم هورمون ها با داروی دیابت: در مواقعی که فرد قصد باروری نداشته باشد، استفاده از داروهای دیابت برای رفع این عارضه تاثیر گذار می باشد. پزشک با تجویز داروهایی منجر به کاهش مقاومت به انسولین و کاهش سطح هورمون مردانه آندروژن می شود و سبب منظم شدن قاعدگی شده و دیگر عوارض تنبلی تخمدان را نیز رفع می کند.
روش آی وی اف (IVF): زمانیکه علاوه بر مشکلات تخمک زن، اسپرم مرد نیز ضعیف می باشد، از روش IVF یا لقاح مصنوعی استفاده می شود که جنین در محیط آزمایشگاهی تشکیل شده و سپس به رحم مادر منتقل می شود.
روش آی یو آی (IUI): در مواقعی که زنان مبتلا به تنبلی تخمدان، بارداری طبیعی در آنها شکل نمی گیرد و همسر فرد دارای اسپرم های قوی و با کیفیتی می باشد، از روش IUI برای تزریق اسپرم به داخل رحم زن استفاده می شود.
لاپاراسکوپی جهت تنبلی تخمدان: هنگامی که با کمک دارو و طی مدت زمان چند ماه علائم تنبلی تخمدان کاهش پیدا نکند، پزشک از عمل لاکروسکوپی استفاده کرده که در این روش بخش هایی که هورمون مردانه تولید می کنند حذف و یا خارج می شوند. در این روش ۴ تا ۱۰ نقطه تخمدان پاکسازی شده و در صورت وقوع تخمک گذاری مجدد، امکان باروری فراهم می شود.
درمان تنبلی تخمدان در خانه
مصرف مواد غذایی سالم و صحیح در درمان بسیاری از بیماری ها موثر بوده که یکی از این موارد تنبلی تخمدان می باشد. شما می توانید با رعایت رژیم غذایی مناسب، سالم و جامع منجر به برقراری تعادل در هورمون ها شده که به دنبال آن سیکل منظم قاعدگی را به همراه دارد. مصرف مداوم مواد غذایی فرآوری، باعث مقاوم شدن به انسولین شده و باعث بالا رفتن التهابات می شود. غذاهای کامل به مواد غذایی های فاقد شکر مصنوعی، مواد نگهدارنده و هورمون گفته شده که از جمله این مواد سبزیجات، میوه ها، دانه های کامل و غلات غذایی می باشد که به درمان تنبلی تخمدان در خانه کمک می کند. سیستم غدد درون ریز بدون مواد نگه دارنده و هورمون بهتر عمل کرده و می تواند میزان قند خون را تنظیم نماید.
کنترل میزان مصرف پروتئین و کربوهیدرات نیز به درمان تنبلی تخمدان به روش خانگی کمک زیادی کرده و موثر است. کربوهیدرات ها و پروتئین ها باعث شده تا انرژی و سطح هورمون های شما را تحت تاثیر خود قرار دهد. در واقع مصرف پروتئین ها در بدن باعث تحریک تولید انسولین در فرد می شود. غذای غیر فرآوری شده دارای مقدار بالایی از کربوهیدرات بوده که منجر به افزایش میزان حساسیت انسولین می شود. در چنین مواقعی می توانید به جای کم کردن میزان کربوهیدرات، مصرف پروتئین را به میزان زیادی افزایش دهید. بهترین منابع پروتئین گیاهی استفاده از غلات، آجیل و دانه های کامل می باشد.
استفاده از غذاهای ضد التهابی نیز در درمان تنبلی تخمدان موثر می باشد. در یک مطالعه صورت گرفته شده، سندرون تخمدان پلی کیستیک به عنوان بیماری مزمن التهابی شناخته شده است. اضافه کردن مواد غذایی ضد التهابی می تواند مفید بوده و در این بین رژیم غذایی مدیترانه ای موثر می باشد. استفاده از گوجه فرنگی، روغن زیتون، گیاهانی با برگ سبز، ماهی هایی مانند تن و مغزها به کاهش التهاب کمک می کند.
افزایش مصرف آهن نیز در درمان تنبلی تخمدان به روش خانگی موثر می باشد. در مواقعی ممکن است در سندروم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان، خانمهای مبتلا به این عارضه خونریزی های شدیدی را در هنگام پریودی داشته باشند که منجر به کمبود آهن یا آنمی می شود. در چنین مواقعی با تشخیص پزشک و در صورت تشخیص این موضوع، مصرف آهن به شما توصیه می شود که می تواند با تجویز قرص آهن و مکمل های حاوی آهن این کمبود جبران شده و یا با اضافه کردن مواد غذایی سرشار از آهن مانند اسفناج، بروکلی و تخم مرغ به رژیم غذایی می باشد. هیچ وقت بدون تجویز پزشک و بصورت خودسرانه از قرص های آهن استفاده نکنید چون منجر به ایجاد عوارض شدید در بدن شخص می شود.
مصرف منیزیم برای جلوگیری از تنبلی تخمدان در خانه موثر می باشد. مواد غذایی حاوی منیزیم شامل مواردی مانند بادام درختی، اسفناج، بادام هندی و موز است که سرشار از منیزیم بوده و در جلوگیری از تنبلی تخمدان موثر است و شما می توانید با مصرف روزانه و با رعایت رژیم غذایی حاوی این مواد، منجر به جلوگیری از تنبلی تخمدان شوید.
به چه دلیل تنبلی تخمدان صورت می گیرد؟
در زمانی که امکان بلوغ کامل فولیکول های موجود در تخمدان فراهم نمی باشد، تنبلی تخمدان یا همان تخمدان پلی کیستیک ایجاد شده و این موضوع منجر به اختلال در قدرت باروری خانم ها می شود. در هر سیکل قاعدگی ۵ تا ۶ فولیکول شروع به رشد کرده که تنها یکی از آنها به بلوغ کامل می رسد و پس از آن با کمک فاکتورهای مهار کننده، مانع از ادامه رشد بقیه فولیکول ها می شود. به موجب این اتفاق فولیکول های ریزتر از بین رفته و منابع و امکانات لازم جهت بارور شدن فولیکول، به فولیکول بالغ تعلق پیدا می کند. این اتفاق در افراد دارای تنبلی تخمدان صورت نگرفته و در این بانوان، بزرگترین فولیکول دچار اختلال در عملکرد شده و علاوه بر عدم امکان آزاد سازی تخمک درون خود، فاکتورهای مهار کننده سایر فولیکول ها را نیز آزاد نمی کند. این موضوع باعث شده تا هر ماه تعدادی فولیکول نیمه رشد شده، شکل گرفته و این فولیکول ها نه از بین رفته و نه امکان باروری پیدا می کنند. تجمع فولیکول ها بر روی کورتکس تخمدان در طی زمان، منجر به ایجاد مشکلاتی در عملکرد تخمدان می شود.
راه تشخیص تنبلی تخمدان چیست؟
بهترین روش تشخیص تنبلی تخمدان سونوگرافی است که پزشک می تواند برای اطمینان ابتلای فرد به عارضه تخمدان پلی کیستیک، از تخمدان ها سونوگرافی انجام دهد. در این روش از وجود تخمک های غیر عادی یا تعداد بیش از حد طبیعی آن مطلع شده و به تشخیص بیماری می پردازد. علائم این بیماری در همه افراد یکسان نبوده و بسته به شدت عارضه می تواند علائم مختلفی داشته باشد.
سریعترین درمان تنبلی تخمدان
سبک زندگی سالم: برای کاهش علائم تنبلی تخمدان، داشتن سبک زندگی سالم از اهمیت زیادی برخوردار است که ورزش منظم، رژیم غذایی مناسب، کاهش مصرف مواد قندی، دوری از استرس و کاهش وزن نقش مهمی در این بین دارد.
حذف فولیکول های تخمدان با کمک دارو: این روش با کمک داروهای خاصی صورت گرفته که به کمک آن می توان از تولید و ترشح بیش از حد هورمون های مردانه توسط فولیکول ها جلوگیری کرده و به دنبال آن عوارض مربوط به تنبلی تخمدان حذف می شود.
تنظیم چرخه قاعدگی: بی نظم شدن عادت ماهانه بانوان از عوارض تنبلی تخمدان بوده که با کمک درمان دارویی توسط پزشک صورت گرفته و استفاده از داروهای تحریک تخمدان، کمک کننده است.
بیشتر بدانید: سقط جنین و هر آنچه نیاز است درباره آن بدانید
علائم بالینی نشان دهنده تنبلی تخمدان
علائم این بیماری بسته به شدت و وضعیت آن متفاوت می باشد اما بطور معمول دارای علائمی نظیر رویش موهای زائد، خون ریزی های نامنظم دوران قاعدگی و جوش های آکنه ای اشاره کرد. از جمله مواردی که باعث شده تا بانوان به متخصص زنان مراجعه نمایند، علائمی مانند اختلال قاعدگی و عقب افتادن سیکل قاعدگی می باشد که ممکن است تا حدود ۶ ماه زمان قاعدگی آنها به تعویق افتاده باشد. از دیگر نشانه های این عارضه قطع نشدن خونریزی سیکل قاعدگی است. همچنین اختلال هایپرآندوژنیسم که منجر به ایجاد مشکلاتی مانند آکنه های صورت و بدن می شود. بزرگ و حجیم شدن تخمدان ها در سونوگرافی نیز از دیگر نشانه های این عارضه است.
تنبلی تخمدان و نقش آن در بارداری
بانوان مبتلا به تنبلی تخمدان در معرض بیشتری در عدم بارداری و فرزند آوری می شوند. در واقع تنبلی تخمدان باعث شده تا تعداد فولیکول ها یا کیست های نیمه رشد کرده افزایش یافته و این موضوع منجر به آزادسازی هورمون های مردانه در خون فرد می شود و در نهایت تعادل هورمونی بدن را به هم زده و هر چه تعداد این فولیکول ها در طول زمان بیشتر شود، اختلال هورمونی نیز شدیدتر خواهد بود. این روند باعث شده تا اختلال در چرخه تخمک گذاری، قاعدگی نا منظم، ایجاد هورمون های مردانه، توقف عادات ماهیانه، دیرزایی و نازایی را در پی داشته باشد. همچنین این موضوع منجر به افزایش ریسک ابتلا به سرطان رحم در سنین ۴۰ تا ۵۰ سالگی می شود.
