درمان ناباروری با IVF یک فناوری کمک باروری است که با جمع آوری تخمک های زن و اسپرم مرد و ترکیب آن ها در خارج از بدن زن در یک ظرف آزمایشگاهی برای لقاح آغاز می‌شود. In vitro به معنای لاتین «در شیشه» است و به ظرف پتری آزمایشگاهی که در آن تخمک و اسپرم با هم ترکیب می شوند، اشاره دارد. پس از بارور شدن تخمک ها و تبدیل شدن به جنین، پزشک بهترین جنین(های) را برای انتقال به رحم زن تعیین می کند.
ناباروری چیست؟
ناباروری بیماری است که زن یا مرد است پس از ۱۲ ماه یا بیشتر از مقاربت جنسی محافظت نشده و منظم با بچه دار نمی شوند. میلیون ها نفر در سرتاسر جهان دچار ناباروری هستند که خانواده و جامعه را درگیر می کند. طبق آمار، بین ۴۸ میلیون زوج سرتاسر جهان، حدودا ۱۸۶ میلیون نفر نابارور هستند که برخی از ان ها نیاز به درمان با IVF دارند.
ناباروری در مردان و زنان
ناباروری مردان معمولاً به دلیل:
-
مشکلات در خروج مایع منی
-
عدم وجود یا مقدار پایین اسپرم
-
شکل غیر طبیعی (مورفولوژی) اسپرم
-
حرکت اسپرم
ناباروری زنان به دلیل طیفی از ناهنجاری های:
- تخمدان
- رحم
- لوله های فالوپ
- سیستم غدد درون ریز
اگر درمان ناباروری IVF موفقیت آمیز باشد، جنین در رحم کاشته و منجر به بارداری می شود. هر جنین باقی مانده را می توان منجمد و برای استفاده در آینده ذخیره کرد یا به زوج های دیگر اهدا کرد. لقاح آزمایشگاهی بر اکثر علل ناباروری مردانه و زنانه غلبه می کند.
درمان ناباروری با IVF از میزان موفقیت بالایی برخوردار است؛ زیرا امکان تعامل کنترل شده تخمک و اسپرم را فراهم می کند. داروها تعداد تخمک های بالغی را که یک زن می تواند در یک زمان تولید کند افزایش می دهد. پزشکان هر جنین توسعه یافته را ارزیابی می کنند تا تعیین کنند کدام یک از آن ها بیشتر منجر به بارداری می شود.
انواع ناباروری
ناباروری در دو نوع اولیه و ثانویه است. در ناباروری اولیه فرد هرگز حامله نشده است و در ناباروری ثانویه فرد حداقل یک بار بارداری داشته است.
مراحل تشخیص ناباروری زن یا مرد، شامل پیشگیری، تشخیص و درمان ناباروری است. ناباروری یکی از چالش های بزرگ کشورهاست. کشور ما نیز با معضل کمبود جمعیت درگیر است به همین دلیل کمک های درمانی خاصی را برای افرادی که نابارور هستند فراهم کرده است.
IVF (ای وی اف) چیست؟
لقاح آزمایشگاهی (IVF) یک روش پیچیده برای کمک به باروری یا جلوگیری از مشکلات ژنتیکی و کمک به بچه دار شدن است. در آی وی اف، تخمک های بالغ از تخمدان ها جمع آوری شده و توسط اسپرم در آزمایشگاه بارور می شوند. سپس تخمک بارور (جنین) به رحم منتقل می شود.
یک دوره کامل IVF حدود سه هفته طول می کشد. گاهی اوقات این مراحل به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شوند و فرآیند ممکن است طولانی‌تر شود. در حالی که IVF برای همه زوج ها یا افراد مناسب نیست، شانس بالایی برای بارداری در مدت زمان کوتاهی ارائه می دهد.
اولین نوزاد IVF در سال ۱۹۷۸ متولد شد. طبق گزارش SART، تقریبا ۴۰ سال بعد، تولدهای IVF بیش از ۱.۵ درصد از کل نوزادان متولد در ایالات متحده را تشکیل می دهد.
درمان ناباروری با IVF برای چه کسانی مناسب است؟
به طور کلی، درمان ناباروری با IVF می تواند به برخی از بیماران کمک کند تا باردار شدن و والدینی را تجربه کنند که در غیر این صورت قادر به انجام این کار نیستند. این شامل زنان در اواخر دهه ۳۰ یا اوایل ۴۰ سالگی که به دلیل مشکلات تخمک گذاری، مشکلات آناتومیک یا مردانه برای باردار شدن تلاش می کنند، می شود.
IVF معمولا برای زنانی که لوله های فالوپ ناکارآمد یا از دست رفته دارند و برای مردانی با کیفیت اسپرم بسیار ضعیف توصیه می شود. در برخی موارد، پزشک ممکن است ابتدا درمان های جایگزین ناباروری مانند تلقیح داخل رحمی (IUI) را قبل از IVF توصیه کند. با این حال، اگر اینها موفقیت آمیز نباشد، IVF اغلب مرحله بعدی است.
درمان ناباروری با IVF همچنین زمانی مفید است که یک یا هر دو والدین دارای نقص های ژنتیکی بالقوه باشند؛ زیرا امکان تشخیص ژنتیکی قبل از لانه گزینی (PGD) یا غربالگری ژنتیکی قبل از لانه گزینی (PGS) روی جنین ها را قبل از لانه گزینی رحم فراهم می کند.
PGD و PGS می توانند به افزایش شانس تولد زنده کمک کنند؛ زیرا این اشکال آزمایش ژنتیکی جنین های دارای نقص کروموزومی و ژنتیکی را شناسایی می کنند. چنین نقایصی یکی از دلایل اصلی شکست جنین در کاشت و سقط جنین است. جنین هایی که از طریق PGD یا PGS ناقل این شرایط هستند، برای لانه گزینی انتخاب نمی شوند.
درصد موفقیت IVF
IVF موثرترین روش برای کمک به باروری است. در این روش از تخمک و اسپرم خود زوج استفاده می کنند. همچنین آی وی اف ممکن است زن با تخمک، اسپرم یا جنین یک اهدا کننده باردار شود. در برخی موارد، که زن نمی تواند جنین را در رحم نگه دارد، می توان از یک رحم جایگزین استفاده شود.
دلایل رایج برای انجام درمان ناباروری با IVF
زنانی که قبلا بارداری داشتند کمتر دچار ناباروری می شوند. حدود ۶ درصد از زنان متاهل ۱۵ تا ۴۹ ساله پس از یک سال تلاش قادر به باردار شدن نیستند و ۱۴ درصد برای باردار شدن یا به پایان رساندن بارداری مشکل دارند. دلایل رایج برای انجام درمان ناباروری با IVF به شرح زیر است:
ناباروری مرتبط با سن
کیفیت تخمک زنان با افزایش سن کاهش می یابد. درمان ناباروری با IVF با افزایش تعداد تخمک هایی که تولید می کند، افزایش انتخاب تخمک های با کیفیت خوب یا با استفاده از تخمک های اهداکننده برای ایجاد جنین، شانس بهتری برای باردار شدن به زن مسن تر می دهد.
لوله های فالوپ آسیب دیده
اگر آسیب قابل توجهی به لوله ها وجود داشته باشد، تنها گزینه های درمان باروری، ترمیم جراحی است که درصد موفقیت کمی دارد. اما راه دیگر دور زدن لوله های فالوپ با استفاده از IVF است.
عوامل ناباروری مردانه: به طور معمول، عوامل ناباروری مردانه شامل کمیت یا کیفیت پایین اسپرم است. در این موارد پزشکان IVF را با تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) توصیه می کنند.
اندومتریوز
آندومتریوز می تواند باعث ناباروری شود، اما با استفاده از ترکیبی از جراحی و دارو می توان آن را با موفقیت درمان کرد. اگر دور اول درمان جراحی یا پزشکی با شکست مواجه شد، درمان ناباروری با IVF قدم بعدی مناسب است.
ذخیره تخمدان کم: اگر زنی تعداد کمی تخمک در تخمدان های خود داشته باشد، می توان از فرآیند IVF برای تحریک تخمک های سالم استفاده کرد و به متخصص غدد تولید مثل اجازه می دهد تا تخمک های بالغ را مستقیما از تخمدان ها جمع آوری کند. به ویژه، زنان جوان با ذخیره تخمدان پایین که به طور کلی کیفیت تخمک خوبی دارند، نرخ موفقیت بهتری با درمان IVF خواهند داشت.
سقط مکرر
بسته به موضوع اصلی سقط مکرر بارداری، IVF ممکن است با افزایش تعداد جنین های کاندید و احتمالا استفاده از PGD یا PGS برای افزایش لانه گزینی موفقیت آمیز، یک درمان مؤثر در کمک به شروع بارداری موفق باشد.
ناباروری بدون دلیل: یک پنجم ناباروری ها بدون علت است که اغلب برای درمان از این روش استفاده می کنند.
عدم تخمک گذاری: اگر خانمی تخمک گذاری نمی کند (بدون تخمک گذاری)، قرص های تحریک کننده تخمک گذاری اغلب به بارداری کمک می کنند. اما اگر با این اقدامات محافظه کارانه نتواند به بارداری برسد، می توان از درمان ناباروری با IVF استفاده کرد که درصد موفقیت بسیار بالایی دارد.
خطرات درمان ناباروری با IVF چیست؟
شایع ترین خطر IVF، حاملگی چند قلو (دوقلو یا بیشتر) است. این منجر به عوارض بارداری و زایمان، زایمان زودرس و مشکلات پزشکی و رشد مداوم برای کودکان می شود. اگرچه IVF می تواند ناراحت کننده باشد، اما بیشتر زنان در عرض یک روز پس از انجام درمان فعالیت های عادی خود را از سر می گیرند.
مانند بسیاری از درمان های پزشکی، همیشه خطر تداخلات دارویی منفی و عوارض جانبی وجود دارد. داروهای باروری می توانند تعدادی از عوارض جانبی از جمله سردرد، نوسانات خلقی، درد شکم، گرگرفتگی و نفخ داشته باشند. IVF که یک روش جراحی است، خطرات عادی جراحی مانند واکنش به بیهوشی، از دست دادن خون، آسیب به بافت و اندام‌ها و عفونت را به دنبال دارد.
آزمایشات دوران بارداری
همچنین خطر بسیار کمی وجود دارد که برخی از زنان نسبت به داروهای هورمونی مورد استفاده برای تحریک تخمدان ها واکنش بیش از حد نشان دهند، اما سونوگرافی و نظارت بر هورمون در طول این مرحله درمان دارویی معمولا اطمینان می دهد که هر گونه واکنش بیش از حد پیش بینی شود تا خطری جنین را تهدید نکند.
مراحل انجام IVF چیست؟
حالت طبیعی بارداری، لقاح تخمک و اسپرم در رحم است. اگر تخمک بارور به دیواره رحم بچسبد و به رشد خود ادامه دهد، حدود ۹ ماه بعد نوزاد متولد می شود.
IVF تقریبا آخرین مرحله درمان ناباروری است و اگر درمان های آسان تر و کم هزینه تر جواب ندهند از آی وی اف استفاده می شود. آی وی اف شامل پنج مرحله کلی است:
مرحله ۱: حذف قاعدگی طبیعی
مرحله ۲: تحریک تخمک گذاری
مرحله ۳: بررسی پیشرفت و بلوغ تخمک ها
مرحله ۴: خارج کردن تخمک
مرحله ۵: بارور کردن تخمک ها
مرحله ۶: انتقال ۱ یا ۲ تخمک بارور (جنین) در رحم مادر
