درباره سندروم روده تحریک پذیر (IBS) بیشتر بدانیم

سندروم روده تحریک پذیر (Irritable Bowel Syndrome) یا به اختصار IBS نوعی  بیماری گوارشی مزمن است که روده برزگ را در گیر می­کند.

IBS یک اختلال عملکردی در دستگاه گوارش است که باعث ایجاد مشکل در نحوه هماهنگی مغز و روده می­شود.از طرفی به وجود آمدن این ناهماهنگی باعث ایجاد تغییرات در انقباض ماهیچه های روده می­شود.

تغییر در انقباض ماهیچه­های روده نیز منجر به علائم و نشانه‌هایی شامل گرفتگی عضلات، درد شکم، نفخ، گاز،اسهال،یبوست ویا هردوی این علائم می­شود.

سندرم روده تحریک پذیر ممکن است در هر سنی به وجود بیاید اما معمولا شروع این علائم در بیشتر افراد مبتلا معمولا همراه با یک رویداد بزرگ در زندگی آن­ها بوده است.

این رویداد ممکن است از دست دادن  شغل یا فردی مهم در زندگی شخص باشد که نشان می دهد تحریک کننده های روانی  می تواند در افراد مستعد باعث بروز این  بیماری شود. علت به وجود آمدن سندرم روده تحریک پذیر هنوز کشف نشده است با این حال نمی­تواند تغییری در بافت روده ایجاد کند یه به چیزی نگران کننده مانند سرطان تغییر کند.

چه افرادی مستعد سندرم روده تحریک پذیر هستند؟

• کسانی که در اعضای خانواده سابقه ابتلا به IBS دارند
• سابقه وقایع استرس‌زا مانند مورد سوء استفاده قرار گرفتن در دوران کودکی ویا شروع بلوغ
• افرادی که عفونت شدید دستگاه گوارش دارند
• برخی اختلالات عصبی مانند افسردگی واضطراب  افزایش بیش از حد باکتری در روده کوچک
• افزایش سطح سروتونین در روده بزرگ
• کسانی که حساسیت غذایی دارند.

علائم IBS چیست و چه تاثیراتی دارد؟

سندرم روده تحریک پذیر (IBS) که از آن با عنوان کولیت اسپاستیک، کولیت مخاطی یا کولون عصبی نیز یاد می‌شود باعث بروز مجموعه ای از علائم گوارشی می­شود.

این علائم از نظر شدت و مدت زمان از فردی تا فرد دیگری متفاوت است.در افرادی که نشانه­های شدید تری دارند این علائم ممکن است زندگی روزمره آن­ها را با اختلال مواجه کند و شاید لازم باشد که از دارو و مشاوره استفاده کرد.

اما اغلب بیماران می­توانند علائم خود را با مدیریت رژیم غذایی، سبک زندگی و استرس کنترل کنند.

علائم IBS زنان را بیشتر از مردان درگیر خود می­کند خصوصا درطول دوره قاعدگی یا بارداری شدت بیشتری پیدا می­کند. تقریباًهر سه ماه یکبار علائم بیماری تکرار میشوند و معمولاً تا سه روز ادامه دارند.

این علائم شامل موارد زیر می­باشد.

• درد شکم اغلب در زمینه حرکات روده
• تغییر در حرکات روده که ممکن است باعث اسهال، یبوست یا هر دو شود.
• نفخ و گاز روده
• تکرر ادرار
• وجود مخاط سفید رنگ در مدفوع
• باریک شدن مدفوع
• درد و گرفتگی شکمی
• احساس خالی نشدن روده بزرگ پس از دفع مدفوع
• احساس نیاز ناگهانی و فوری به دستشویی
• کاهش درد بعد از اجابت مزاج
• خروج مخاط از راست‌روده و مقعد
• تغییر در تعداد دفعات دفع
• تغییر شکل ظاهری مدفوع
• سردرد

راههای تشخیص در بیماری IBS چیست؟

برای تشخیص IBS روش درمان خاصی وجود ندارد، پزشک در طول زمان به دنبال الگوی خاصی در علائم ما خواهد بود. IBS یک اختلال مزمن است، به این معنی که برای مدت طولانی همراه ماست با این حال ممکن است علائم ما همیشگی نباشند. از آنجایی که برای این بیماری روش تشخیص خاصی ندارد پزشک با رد سایر بیماری­ها،IBS  را تشخیص می­دهد.

به عنوان مثال ممکن است:

• در دوره ای مشخص برای تشخیص حساسیت غذایی بعضی از مواد غذایی را از رژیم شما حذف کند.
• برای تشخیص عفونت، آزمایش مدفوع را توصیه کند.
• آزمایش خون را جهت تشخیص کم خونی یا سلیاک تجویز کند.
• کولونوسکوپی را برای افراد مشکوک به کولیت،التهاب روده، کرون و یا سرطان انجام دهد.

انواع بیماری IBS

1. IBS-D:   : نوعی از بیماری IBS است که در آن اسهال علامت غالب است.
2. IBS-C: نوعی از بیماری IBS است که در آن یبوست علامت غالب است.
3. IBS-A: در این نوع از بیماری IBS اسهال و یبوست به صورت متناوب وجود دارد.
4. IBS-PI:نوعی از بیماری IBS است که پس از یک عفونت به وجود آید.

چه غذاهای برای بیماری سندروم روده تحریک پذیر مضر است؟

افرادی که به بیماری روده تحریک پذیر مبتلا هستند باید تا حد ممکن از مصرف مواد غذایی که باعث نفخ می­شوند پرهیز کنند. برخی مواد غذایی که برای این افراد مضر است و در روده به خوبی هضم و جذب نمی­شوند شامل موارد زیر می­باشد:

لوبیا- کرفس- پیاز- سیر-هویج- کشمش- موز- زردآلو- آلوی خشک-جوانه بروکسل- شیرینی-محصولات لبنی-آدامس بدون قند- محصولات حاوی کافئین-قارچ- گلابی-سیب- هلو- کلم بروکلی-گل کلم

چطور سندروم روده تحریک پذیر را درمان کنیم؟

استفاده زیاد از فیبر:

برای مبتلایان IBS بهتر است که میزان فیبر دریافتی خود را افزایش دهند زیرا که می­تواند به هضم غذای آن ها کمک کند.

مصرف پروبیوتیک:

پروبیوتیک ها باکتری­های مفیدی هستند که باعث سلامت روده می­شوند و به تسکین نفخ وگاز کمک می­کنند.

ثبت عادات و تغییرات غذایی:

ثبت عادات غذایی می­تواند به شما کمک کند تا مشخص شود چه غذاهایی محرک هستند.

بهتر است دفترچه یادداشتی برای ثبت غذا های هر روزه داشته باشید تا یک رژیم غذایی سازگار پیدا کنید که به کنترل علائم شما کمک کند.

کنترل اضطراب و استرس:

حرکات اتوماتیک سیستم گوارشی تا حد زیادی توسط سیستم عصبی کنترل می شود. استرس می تواند روی عصب ها تاثیر گذاشته و سبب شود سیستم گوارشی بیش از حد فعال شود.

تشخیص موقعیت هایی که استرس زا می ‌باشند قبل از قرار گرفتن در آن موقعیت ها بسیار مفید است.

فعالیت‌هایی مانند یوگا و انجام تمرینات آرام‌سازی ذهن، از جمله مدیتیشن می توانند در کنترل اضطراب و استرس کمک کننده باشند.

درمان شناختی رفتاری(CBT):

این مورد به افراد کمک می‌کند تا از طریق تکنیک‌های آرام‌سازی و نگرش مثبت، استراتژی‌های متفاوتی را برای مقابله با شرایط اتخاذ کنند.

فعالیت­های ورزشی و درمان IBS:

فعالیت­های فیزیکی و ورزش می­تواند گوارش را بهبود ببخشد و استرس را کاهش دهد.کم کردن استرس می تواند نقش مهمی در از بین بردن علائم بیماری داشته باشد.

نقش داروهای گیاهی و طب سنتی در سندروم روده تحریک پذیر:

بنا بر اعتقاد طب سنتی اکثر افراد مبتلا به این سندرم، دارای طبع سرد و بلغمی هستند. پزشکان طب سنتی توصیه می­کنند که بعد غذا نباید بلافاصله چای و میوه خورد و مصرف لبنیات و مواد غذایی نفاخ  را باید به حداقل رساند.

استفاده ازدمنوش گیاهان دارویی مانند بابونه، نعنا، زنجبیل، زیره و آویشن نیزدر کاهش علائم بیماری بسیار کمک کننده خواهد بود.

درمان سندروم روده تحریک پذیر با دارو:

اگرعلائم این بیماری با درمان های خانگی بهتر نشدند پزشک داروهایی را تجویز خواهد کرد.داروها  می تواند شامل آن هایی شوند که اسپاسم ‌های عضلانی را کنترل می‌ کنند.

واگر اصلی ترین علامت این بیماری یبوست است، لیناکلوتید و یوبی پروستون دو داروی مهم برای درمان هستند.مکمل‌های حاوی فیبرمانند پسیلیوم همراه با مایعات ممکن است به کنترل یبوست کمک کند.

اگر مصرف فیبر به رفع یبوست کمک نکند، پزشک ممکن است ملین‌های بدون نسخه مانند منیزیم هیدروکسید خوراکی یا پلی اتیلن گلیکول را توصیه کند.

داروهای بدون نسخه مانند لوپرامید، می‌توانند به کنترل اسهال کمک کنند. پزشک شما همچنین ممکن است یک اتصال‌دهنده اسید صفراوی مانند کلستیرامین یا کلستیپول را تجویز کند.

داروهای آنتی‌کولینرژیک مانند دی سیکلومین که می‎توانند به تسکین اسپاسم دردناک روده کمک کنند، گاهی برای افرادی‌که حملات اسهال دارند تجویز می‎شوند. این داروها به طور کلی بی‌خطر هستند اما می‌توانند باعث یبوست، خشکی دهان و تاری‌ دید شوند.

داروهای ضد افسردگی و سندروم روده تحریک پذیر

داروهای ضد افسردگی نیزمی‌توانند به کاهش افسردگی و مهارفعالیت نورون‌هایی که روده‌ها را کنترل می‌کنند کمک کند. اگراسهال و درد شکمی دارید، پزشک ممکن است دوز کمتر از حد طبیعی ایمی پرامین، دزیپرامین یا نورتریپتیلین را پیشنهاد کند.

عوارض جانبی آن‌ها ممکن است شامل خواب‌آلودگی، تاری دید، سرگیجه و خشکی دهان باشد.داروهای ضد افسردگی مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) مانند فلوکستین یا پاروکستین، ممکن است در صورت افسردگی به رفع درد و یبوست کمک کنند.

داروهای ضد درد پرگابالین یا گاباپنتین ممکن است درد شدید یا نفخ را کاهش دهند.

سؤالات متداول شما