متاستاز مغزی چیست؟
متاستازهای مغزی زمانی اتفاق می‌افتند که سلول‌های سرطانی از محل اصلی خود به مغز گسترش می‌یابند. هر سرطانی می تواند به مغز سرایت کند، اما انواعی از سرطان که بیشترین احتمال ایجاد متاستاز مغزی را دارند عبارت‌اند از ریه، سینه، روده بزرگ، کلیه و ملانوم.
متاستازهای مغزی ممکن است یک تومور یا بسیاری از تومورها را در مغز تشکیل دهند. همانطور که تومورهای متاستاتیک مغز رشد می کنند، باعث ایجاد فشار بر روی بافت مغز و تغییر عملکرد آن می شوند. این باعث علائم و نشانه هایی مانند سردرد، تغییرات شخصیتی، از دست دادن حافظه و تشنج می شود.
برای آشنایی با انواع تومور مغزی، مقاله تومور مغزی را بخوانید.
درمان افرادی که سرطان آنها به مغز سرایت کرده است ممکن است شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی، ایمونوتراپی یا ترکیبی از این درمان‌ها با هم باشد. در شرایط خاص، ممکن است درمان های دیگری به بیمار توصیه شود.
علائم متاستاز مغزی
با توجه به محل، اندازه و سرعت رشد تومورهای متاستاتیک، علائم و نشانه های متاستازهای مغزی می تواند متفاوت باشد.
علائم و نشانه های متاستاز مغزی عبارت‌اند از:
- سردرد، گاهی همراه با استفراغ یا حالت تهوع
- تغییرات ذهنی، مانند افزایش مشکلات حافظه
- تشنج
- احساس ضعف یا بی حس بودن یک طرف بدن
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم و نشانه‌های مشابه و مداومی دارید که باعث نگرانی شما می‌شود، به یک متخصص مراجعه کنید. اگر در گذشته برای سرطانی داشتید که درمان شده اید، سابقه پزشکی خود را به متخصص خود اطلاع دهید.
علل متاستاز مغزی
متاستازهای مغزی زمانی اتفاق می‌افتند که سلول‌های سرطانی از محل اصلی خود جدا می‌شوند. سلول های سرطانی از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی شروع به حرکت می‌کنند و در نهایت به مغز گسترش می‌یابند (متاستاز) و در آن جا شروع به تکثیر می کنند.
سرطان متاستاتیکی که از محل اصلی خود منتشر می شود به نام سرطان اولیه شناخته می شود. به عنوان مثال، سرطانی که از سینه به مغز گسترش یافته است، سرطان سینه متاستاتیک نامیده می شود، نه سرطان مغز.
عوامل موثر در ایجاد متاستاز مغزی
هر نوع سرطانی می تواند به مغز سرایت کند، اما برخی از انواع سرطان احتمال متاستاز مغزی را زیاد‌تر می‌کند، از جمله:
- سرطان ریه
- سرطان پستان
- سرطان روده بزرگ
- سرطان کلیه
- ملانوما
تشخیص متاستاز مغزی
اگر مشکوک به متاستاز مغزی هستید، پزشک ممکن است تعدادی آزمایش و روش های درمان مختلف را توصیه کند.
معاینه عصبی
معاینه عصبی ممکن است شامل بررسی بینایی، شنوایی، تعادل، هماهنگی، قدرت و رفلکس‌های شما باشد. مشکل در یک یا چند ناحیه ممکن است سرنخ هایی را در مورد بخشی از مغز شما که ممکن است تحت تاثیر تومور مغزی قرار گرفته باشد ارائه دهد.
تصویربرداری
· معمولا برای تشخیص متاستاز مغز از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) استفاده می شود. ممکن است در طول مطالعه MRI، رنگ از طریق رگ بازوی شما تزریق شود.
تصویربرداری تخصصی اسکن MRI : از جمله MRI عملکردی، MRI پرفیوژن و طیف‌سنجی رزونانس مغناطیسی – ممکن است به پزشک شما در ارزیابی تومور و برنامه‌ریزی درمان کمک کند.
از دیگر آزمایشات تصویربرداری که ممکن است انجام دهید می‌توان به توموگرافی کامپیوتری (CT) و توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) اشاره کرد. به عنوان مثال، اگر تومور اولیه ای که باعث ایجاد متاستاز در مغز شما شده است، ناشناخته باشد، ممکن است برای بررسی سرطان ریه پزشک از شما بخواهد سی تی اسکن قفسه سینه انجام دهید.
جمع آوری و آزمایش نمونه بافت غیر طبیعی (بیوپسی)
· بیوپسی را می توان به عنوان بخشی از عمل برداشتن تومور مغزی یا با استفاده از سوزن جراحی انجام داد.
سپس نمونه بیوپسی زیر میکروسکوپ مشاهده می شود تا مشخص شود که آیا تومور، سرطانی (بدخیم) یا غیرسرطانی (خوش خیم) است و اینکه آیا سلول ها سرطان متاستاتیک هستند یا از یک تومور اولیه. این اطلاعات برای ایجاد تشخیص و راهنمایی درمان حیاتی است.
بیشتر بخوانید: تومور آستروسیتوم (Astrocytoma) چیست؟
درمان متاستاز مغزی
درمان متاستازهای مغزی می تواند به کاهش علائم، کند کردن رشد تومور و افزایش عمر کمک کند. حتی با درمان موفقیت آمیز، متاستازهای مغز اغلب عود می کنند، بنابراین پزشک شما پیگیری دقیق تومور را پس از درمان توصیه می کند.
گزینه های درمانی برای افراد مبتلا به متاستازهای مغزی اغلب شامل دارو، جراحی، رادیوسرجری استریوتاکتیک، پرتودرمانی کل مغز یا ترکیبی از این موارد است. در شرایط خاص، تیم درمانی شما ممکن است درمان دارویی را برای متاستازهای مغزی در نظر بگیرند.
انتخاب بهترین روش درمانی برای شما به نوع، اندازه، تعداد و محل تومورها و همچنین علائم و نشانه‌ها، سلامت کلی و ترجیحات شما بستگی دارد.
داروهایی برای کنترل علائم متاستاز مغزی
داروها می توانند به کنترل علائم و نشانه های متاستازهای مغزی شما کمک کنند. داروهایی مانند:
- داروهای استروئیدی کورتیکواستروئیدهای با دوز بالا ممکن است برای کاهش تورم در اطراف متاستازهای مغزی به منظور کاهش علائم و نشانه‌ها استفاده شوند.
- داروهای ضد تشنج. اگر سابقه تشنج داشته باشید، پزشک ممکن است دارویی را برای جلوگیری از تشنج های بیشتر برایتان تجویز کند.
عمل جراحی
اگر جراحی گزینه درمانی شما باشد و متاستازهای مغزی شما در مکان‌هایی قرار داشته باشند که آنها را برای عمل در دسترس قرار می‌دهد، جراح شما تلاش می‌کند تا حد امکان سرطان را حذف کند. حتی برداشتن بخشی از تومور هم ممکن است کمک کند علائم و نشانه‌های شما کاهش پیدا کند.
جراحی برای برداشتن متاستازهای مغزی خطراتی مانند نقص عصبی، عفونت و خونریزی دارد. سایر خطرات ممکن است به بخشی از مغز شما بستگی داشته باشد که تومورهای شما در آن قرار دارند.
پرتو درمانی
پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس و پروتون برای از بین بردن سلول های تومور استفاده می کند. برای متاستازهای مغزی، درمان شما ممکن است شامل یک یا هر دو روش پرتودرمانی زیر باشد:
تشعشعات کل مغز
· تشعشعات کل مغز به منظور از بین بردن سلول های تومور، پرتو به کل مغز اعمال می شود. افرادی که تحت تابش کل مغز قرار می گیرند معمولاً به ۱۰ تا ۱۵ درمان در طول دو تا سه هفته نیاز دارند.
از عوارض جانبی آن می‌توان به خستگی، حالت تهوع و ریزش مو اشاره کرد.
رادیوسرجری استریوتاکتیک
· با رادیوسرجری استریوتاکتیک (SRS)، هر پرتوی از تشعشع قدرتمند نیست، اما نقطه‌ای که همه پرتوها به هم می‌رسند (در تومور مغزی) دوز بسیار زیادی از تابش را برای کشتن سلول‌های تومور دریافت می‌کند. SRS معمولاً در یک جلسه انجام می شود و پزشکان می توانند چندین تومور را در یک جلسه درمان کنند.
از عوارض جانبی انجام رادیوسرجری استریوتاکتیک می‌توان به حالت تهوع، سردرد، تشنج و سرگیجه اشاره کرد.
در سال‌های اخیر، پزشکان و محققان پیشرفت‌های چشمگیری در درک خود از پرتوهای کل مغز، جراحی پرتوهای استریوتاکتیک و چگونگی تأثیر این دو روش بر بقا، توانایی شناختی و کیفیت زندگی افراد داشته‌اند. در تصمیم گیری برای استفاده از کدام نوع پرتودرمانی، شما و پزشکتان فاکتورهای زیادی را در نظر می گیرید، از جمله درمان های دیگری که تحت درمان قرار می گیرید و احتمال اینکه بعد از درمان عود سرطان را تجربه کنید.
بیشتر بخوانید: تومور مننژیوم مغزی چیست
داروها
در شرایط خاص، تیم درمانی شما ممکن است داروهایی را برای کنترل متاستازهای مغزی شما توصیه کند. اینکه آیا داروها ممکن است به شما کمک کنند یا خیر، به محل شروع سرطان و وضعیت فردی شما بستگی دارد.
شیمی درمانی
شیمی درمانی از داروها برای از بین بردن سلول های بدن که به سرعت در حال رشد هستند، از جمله سلول های سرطانی استفاده می کند.
داروهای درمان هدفمند
درمان های دارویی هدفمند بر روی ناهنجاری های خاص موجود در سلول های سرطانی تمرکز دارند. با مسدود شدن این ناهنجاری ها، درمان های دارویی هدفمند می توانند مرگ سلول های سرطانی را به همراه داشته باشند.
ایمونوتراپی
در ایمونوتراپی با استفاده از سیستم ایمنی بدن شما با سرطان مبارزه می کنند. زمانی که سیستم ایمنی بدن شما در حال مبارزه با بیماری است، ممکن است به سرطان شما حمله نکند زیرا سلول های سرطانی توانایی تولید پروتئین هایی را دارند که به آنها کمک می کند بتوانند از سلول های سیستم ایمنی پنهان شوند. ایمونوتراپی با تداخل در این فرآیند باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن شما سلول های سرطانی را شناسایی کند.
