توضیحاتی درباره سرطان رحم

سرطان رحم شایع ترین سرطان در زنان می‌باشد. انجمن سرطان آمریکا پیش بینی می کند که در سال ۲۰۲۲ حدود ۶۵۹۵۰ زن به سرطان رحم مبتلا خواهند شد. برخلاف اکثر سرطان ها، میزان افرادی که به این سرطان مبتلا می‌شوند در حال افزایش است. . سرطان رحم معمولا به واسطه خونریزی و ترشحات غیرعادی واژینال تشخیص داده میشود. این نوع از سرطان که در بافت رحم تشکیل میشود، اگر به موقع تشخیص داده شود قابل درمان است.

رحم یکی از اندام مهم است که در تولید مثل نقش دارد. رحم مانند یک گلابی وارانه است که در لگن بانوان، بین مثانه و راست روده قرار دارد. در دوطرف رحم تخمدان ها قرار دارند که توسط لوله فالوپ به رحم متصل میشوند.

رحم از ۳ لایه اصلی تشکیل شده است. آندومتر داخلی ترین لایه رحم است که پوشش داخلی رحم را شامل میشود. میومتر لایه میانی رحم است، بافت ماهیچه ای دارد و بیشتر رحم را تشکیل میدهد. میومتر باعث انقباضات رحم در طول دوران بارداری میشود. و در نهایت اپیمتر، خارجی ترین لایه رحم را تشکیل میدهد. اپیمتر رحم را به بافت های داخلی بدن متصل میکند.

رحم در واقع به ۳ بخش تقسیم میشود: فوندوس (قسمت بالایی رحم) بدنه رحم و دهانه رحم (پایین ترین بخش رحم). دهانه رحم در بخش ورودی رحم قرار دارد. اکثر موارد سرطان در دهانه رحم به دلیل عفونت های ناشی از بیماری های جنسی و توسط ویروس HPV ایجاد میشوند.

سرطان رحم معمولا به واسطه خونریزی و ترشحات غیرعادی واژینال تشخیص داده میشود. این نوع از سرطان که در بافت رحم تشکیل میشود، اگر به موقع تشخیص داده شود قابل درمان است.

سرطان رحم چیست؟

سرطان رحم در نتیجه تغییر در بافت و سلول های رحم ایجاد میشود. گاهی اوقات جهش های ژنتیکی موجب میشود تا سلول های سالم دچار تغییر شوند و حالت غیرعادی پیدا کنند. این سلول ها بصورت غیرقابل کنترل رشد میکنند و تجمع آنها باعث ایجاد تومور میشود. سرطان رحم انواع مختلفی دارند و ممکن است در نواحی مختلف رحم رخ دهد.

سرطان رحم ممکن است در سال های قبل از یائسگی و یا پس از یائسگی در اثر تغییرات هورمونی ایجاد شود. سرطان رحم ابتدا در بافت ناحیه تناسلی تکثیر پیدا کرده و به مرور ممکن است به بافت اندام دیگر مانند واژن و لگن سرایت پیدا کند.

انواع سرطان رحم

سرطان رحم شامل سه نوع سرطان است: آندومتر (شایع تر)، دهانه رحم و سارکوم رحم.

۱- سرطان آندومتر

سرطان رحم، معمولا در سلول های پوشاننده دیواره رحم یا سلول های لایه اندومتر ایجاد می شود. سرطان آندومتر یکی از  شایع ترین سرطان های رحم می باشد، به همین علت به اکثر سرطان های رحم، سرطان آندومتر می گویند. سرطان هایی که بر سیستم تولید مثل شما تأثیر می گذارد.

سرطان آندومتر که معمولا به آن سرطان رحم نیز گفته میشود، از درونی ترین لایه رحم یعنی آندومتر شروع میشود. این نوع از سرطان در اثر رشد غیرعادی سلول ها در آندومتر شروع میشود و ممکن است به بخش های دیگ نیز سرایت کند.

درواقع تجمع سلول های غیرعادی باعث ایجاد تومور میشود. سرطان آندومتر معمولا به این دلیل که با خونریزی شدید همراه است، در مراحل اولیه تشخیص داده میشود و معمولا با خارج کردن رحم قابل درمان است. سرطان آندومتر درجه ۱ و ۲، از نوع کم خطر است و معمولا به سایز اندام ها سرایت نمیکند. سرطان آندومتر درجه ۳ خطر بیشتری دارد و ممکن است به سایر اندام نیز سرایت کند.

از جمله علائم مهم سرطان آندومتر زحم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• خونریزی واژن پس از یائسگی
• خون ریزی غیرعادی بین دو قاعدگی
• درد لگن
• احساس درد هنگام رابطه جنسی
• خروج ترشحات غیرعادی

عوامل هشدار سرطان آندرومتر:

تغییر تعادل هورمون های زنانه: نوسانات در هورمون های استروژن و پروژسترون سبب تغییر در آندومتر میشود. معمولا شرایطی که باعث تغییر در هورمون استروژن میشود اما در پروژسترون تغییری ایجاد نمیکند، ریسک ابتلا به سرطان آندرومتر را افزایش میدهد. مانند الگوی نامنظم تخمت گذاری.

عدم باوروری: زنانی که تا به حال سابقه بارداری نداشته اند، بیشتر در معرض خطر سرطان آندرومتر قرار دارند.

قاعدگی زودهنگام و یائسگی دیرهنگام: شروع قائدگی در سنین پایین تر از ۱۲ سال و یا یائسگی دیرهنگام، ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش میدهند.

چاقی: چاقی میتواند در تعادل هورمون های بدن تاثیر منفی داشته باشد و خطر ابتلا به سرطان رحم را بالا ببرد.

افزایش سن: افزایش سن، احتمال بروز سرطان آندرومتر را افزایش میدهدو اکثر مبتلایان به این بیماریی، خانم های یائسه سن بالا هستند.

سرطان سارکوم رحم

سارکوم رحم در میومتر، دیواره عضلانی رحم شما ایجاد می شود. سارکوم رحم بسیار نادر است و به اندازه آندومتر شایع نیست. سارکوم رحم به ندرت ایجاد می شود و عضلات در برگیرنده رحم را گرفتار می کند. روش درمان سرطان رحم با سرطان آندومتر متفاوت می باشد. وجود هرگونه خونریزی واژینال در میان دو دوره پریود و یا در دوران یائسگی غیر طبیعی می باشد. خونریزی غیر طبیعی واژینال مهمترین علامت سرطان های رحم می باشد. سرطان رحم از گردن رحم شروع می شود. رشد غیر طبیعی سلول ها، موجب ورود آنها به دیگر اعضا بدن می شود و اختلال در عملکرد بدن ایجاد می گردد.

سارکوم یک سرطان نسبتا کمیاب است و پزشکان علت قطعی برای بروز آن پیدا نکرده اند؛ اما تغییرات ژنتیکی میتواند در این نوع سرطان دخیل باشد. سارکوم، لایه عضلانی رحم یعنی میومتر را تحت تاثیر قرار میدهد. سرعت سرایت سارکوم رحم به سایز اندام ها بیشتر است؛ بنابراین اگر به موقع تشخیص داده نشود ممکن است خطرناک باشد.

در ادامه برخی از علائم سارکوم رحم را بررسی خواهیم کرد. توجه کنید که وجود این علائم صرفا به معنی وجود سرطان نیست و ممکن است دلایل دیگری داشته باشد.

• لکه بینی و خونریزی غیرعادی: خون ریزی های غیرعادی، به ویژه در دروان یائسگی ممکن است نشانه وجود سارکوم رحم باشد. بیشتر افرادی که به سارکوم مبتلا هستند در دوران یائسگی دچار خون ریزی های غیرعادی میشوند.
• ترشحات واژینال غیرعادی: ترشحات غیرخونی که حالت عادی ندارند نیز ممکن است نشانه ای برای وجود سارکوم رحم باشد.
• درد در لگن: ۱۰% بانوان مبتلا به سارکوم رحم در هنگام مراجعه به پزشک دردهایی را در ناحیه لگن خود احساس میکنند.
• وجود یک توده: وجود توده در ناحیه لگن نیز ممکن است نشانه ای برای وجود سارکوم باشد و باید آزمایش شود.

سرطان سارکوم رحم با روش هایی همچون جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی و هورمون درمانی قابل درمان است.

اکثر سرطان های رحم زود تشخیص داده می‌شوند، درست زمانی که تنها با جراحی قابل درمان هستند.

انواع سارکوم رحم

1. آدنوکارسینوم: این نوع بیماری در سلول های کانال رحم که به صورت ستون مانند می باشند، ایجاد می شود.
2. کارسینوم سلول های اسکواموس: این نوع بیماری در قسمت سلول های خارجی دهانه رحم، بر روی لایه نازک که شامل سلول های اسکواموس می باشند، ایجاد می شود.  این سلول ها به داخل واژن ادامه دارند و به رحم می رسند.

سرطان دهانه رحم:

سرطان دهانه رحم، در قسمت پایینی، یعنی دهانه رحم رخ میدهد. سرطان رحم در پی رشد غیرعادی سلول های این ناحیه و تبدیل شدن آنها به تومور ایجاد میشود. این نوع از سرطان عمدتا توسط ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV بوجود می آید. ویروس HPV یک عفونت شایع است که از طریق رابطه جنسی منتقل میشود. عفونت ناشی از این ویروس در موارد کمی در بدن باقی میماند و سرطان را بوجود می آورد.

علائم شایع سرطان دهانه رحم:

• ترشحات رقیق خونی که بوی شدیدا نامطبوعی دارند
• درد لگن
• درد هنگام رابطه جنسی
• خونریزی بعد از مقاربت یا بین دوره های قاعدگی

تشخیص سرطان دهانه رحم با نمونه برداری و بررسی های پزشکی قابل انجام است. برای درمان این بیماری ممکن است از روش هایی مانند جراحی، رادیوتراپی، شیمی درمانی، تارگت تراپی و ایمونوتراپی استفاده شود.

آیا سرطان آندومتر و سارکوم رحم یکی هستند؟

این بیماری می تواند به سرطان آندومتر، سارکوم رحم یا سایر اشکال نادر سرطانی که می تواند در رحم شما ایجاد شود اشاره کند. اما مردم اغلب “سرطان آندومتر” و “سارکوم رحم” را با یک روش درمان می کنند و دلیل آن این است که سرطان های آندومتر بسیار شایع تر از سایر انواعی است که می توانند در رحم شما ایجاد شوند.

رحم

رحم بخشی از سیستم تناسلی زنان است. قسمت بالای رحم شما بدن یا جسم نامیده می شود. در انتهای رحم شما دهانه رحم قرار دارد که رحم شما را به واژن شما متصل می کند. سارکوم رحم به سرطان در بدن رحم شما اشاره دارد. سرطان دهانه رحم نوع متفاوتی از سرطان است.

نقش آندومتر در رحم زنان چیست؟

آندومتر لایه داخلی رحم شما است که در طول چرخه قاعدگی شما تغییر می‌کند. هورمونی به نام استروژن باعث ضخیم شدن آندومتر در بارداری می شود. اگر بارداری اتفاق نیفتد، بدن شما استروژن کمتر و پروژسترون (هورمونی متفاوت) بیشتری تولید می کند. هنگامی که این اتفاق می افتد، پوشش آندومتر می ریزد. آن زمان است که دوره های قائدگی اتفاق می افتد.

دلایل ایجاد سرطان رحم

• عدم تعادل هورمونی: افزایش سطح هورمون استروژن در بدن خانم ها، موجب افزایش ریسک ابتلا به سرطان می شود.
• ابتلا به چاقی
• ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV : این ویروس موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن شده و باعث بروز سرطان می شود.
• ابتلا به دیابت
• استعمال دخانیات
• سیستم ایمنی ضعیف
• استفاده زیاد از قرص های ضد بارداری به صورت خوراکی
• آغاز رابطه جنسی از سنین کم
• داشتن رابطه جنسی نامشروع با شریک های جنسی متعدد
• ابتلا به بیماری های مقاربتی : ابتلا به عفونت واژن که از راه برقراری رابطه جنسی ایجاد می شود مانند سیفلیس، ایدز، سوزاک و کلامیدیا
• درمان جایگزینی هورمونی HRT
• استفاده از داروی تاموکسیفن برای مدت زمان طولانی

شایع ترین نوع سرطان رحم به دلیل عدم تعادل در هورمون های استروژن و پروژسترون ایجاد می شود. استروژن در اولین قسمت از چرخه قاعدگی تولید می شود و باعث رشد آندومتر می شود. پروژسترون در نیمه دوم چرخه قاعدگی تولید می شود و باعث بالغ شدن پوشش آندومتر می شود. اگر زنی بعد از یک دوره قائدگی باردار نشود، هر دو هورمون برای مدت کوتاهی ناپدید می شوند و پوشش آندومتر ریخته می شود و در نتیجه دوره قاعدگی ایجاد می شود. اگر تحریک مداوم توسط استروژن بدون پروژسترون برای متعادل کردن آن وجود داشته باشد، ممکن است سرطان پوشش رحم رخ دهد.

خطر ابتلا به سرطان رحم در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک به دلیل عدم تعادل هورمونی که با این سندرم رخ می دهد، افزایش می‌یابد. اگرچه درمان معمول سرطان رحم، هیسترکتومی است، اما ممکن است برای برخی از زنان جوان گزینه های دیگری برای حفظ قدرت باروری وجود داشته باشد. این گزینه ها معمولاً شامل درمان با پروژسترون برای معکوس کردن اثرات استروژن است.

عوامل ژنتیکی

سرطان رحم می تواند ارثی باشد. شایع ترین سندرم ژنتیکی که باعث افزایش خطر ابتلا به این سرطان می شود، سندرم لینچ است که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را نیز با افزایش می‌دهد. زنی که دارای سابقه خانوادگی سرطان آندومتر و روده بزرگ است باید بخواهد آزمایشی را برای تعیین اینکه آیا حامل ژنی است که ممکن است او را ابتلا به یکی از این سرطان ها کند در نظر بگیرد. اگر این کار را انجام دهد، ممکن است بخواهد کولونوسکوپی های مکرر را برای تشخیص زودهنگام یا هیسترکتومی برای قطع رشد سرطان دنبال کند. زنان با سابقه خانوادگی سرطان رحم و روده بزرگ باید توسط متخصص ژنتیک سرطان ارزیابی شوند. این تشخیص را می توان با یک آزمایش خون ساده انجام داد.

علائم ابتلا به سرطان رحم

1. خونریزی غیر طبیعی واژینال  در دوران یائسگی
2. پریود ماهانه شدیدتر و سنگین تر نسبت به دوره پریودی قبل (در خانم هایی که یائسه نشده اند)
3. وجود خونریزی در بین دو دوره عادت ماهیانه
4. ترشحات رقیق خونی واژینال همراه با بوی بد
5. احساس درد در زیر شکم
6. داشتن درد در هنگام برقراری رابطه جنسی
7. درد در ناحیه پشت، لگن و پاها
8. حالت تهوع، خستگی و بی اشتهایی

یکی از شایع ترین علائم آن خونریزی غیرطبیعی، خونریزی قاعدگی شدید یا نامنظم، خونریزی بین قاعدگی یا خونریزی بعد از یائسگی است. چنین خونریزی هایی هرگز طبیعی نیست و باید به متخصص زنان مراجعه کنید. ارزیابی ممکن است شامل سونوگرافی لگن، بیوپسی آندومتر در مطب باشد.

غیر عادی بودن ترشحات واژن ممکن است نشانه ای بر وجود سرطان باشد. هرچند که اکثر این ترشحات به دلیل عفونت معمولی هستند، اما در صورت مشاهده آنها بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

اگر خانمی مبتلا به سرطان آندومتر تشخیص داده شود، باید توسط یک متخصص سرطان زنان و زایمان ویزیت شود تا مطمئن شود که مناسب ترین درمان را برای مورد خود انجام می‌دهد. اکثر بیماران را می توان با جراحی درمان کرد که معمولاً می تواند به روش لاپاراسکوپی انجام شود. بیوپسی از غدد لنفاوی ممکن است برای تعیین اینکه آیا سرطان گسترش یافته است یا خیر، لازم باشد. برخی از بیماران به پرتو درمانی ویا شیمی درمانی نیاز دارند.

دلایل خونریزی غیر طبیعی واژینال

همانطور که پیش تر ذکر شد، خونریزی های غیر طبیعی واژینال در ایام غیر قاعدگی می تواند نگران کننده باشد که در ادامه به دلایل بروز این مشکل اشاره شده است:

1. سرطان رحم
2. اندومتریوز: هنگامی که بافت پوشاننده رحم در قسمت خارج از رحم رشد کند، بیماری اندومتریوز یا نابجایی اندومتر ایجاد می شود.
3. پولیپ پوشش رحم
4. فیبروم: بافت درون رحم رشد غیر سرطانی دارد.
5. سرطان دهانه رحم

تست های تشخیص سرطان رحم

1. معاینه ناحیه لگن: این معاینه توسط پزشک متخصص زنان و زایمان که شامل معاینه رحم، واژن، تخمدان و مثانه می باشد، انجام می شود.
2. انجام سونوگرافی ترنس واژینال یا TVU : در این سونوگرافی توسط یک اسکنر کوچک به شکل میله ای انجام می شود. این اسکنر جهت آماده کردن یک تصویر دقیق، در داخل واژن به طور مستقیم جای می گیرد. گذاشتن این میله درد زیادی ایجاد نمی کند. این سونوگرافی تغییرات ایجاد شده در ضخامت لایه پوشاننده رحم  را ارزیابی می کند. در برخی موارد تغییرات به علت وجود سلول های سرطانی باشد.
3. انجام تست خون: در برخی از سرطان ها، سلول های سرطانی، مواد شیمیایی مخصوص به نام مارکرهای سرطانی را به داخل جریان خون وارد می کنند. فقط با انجام آزمایش خون می توان پی به وجود این مواد برد. وجود این مواد مخصوص در خون، لزوما بر بروز ابتلا به سرطان رحم دلالت نمی کند. در هر سرطانی ممکن است این مواد وجود داشته باشد.
4. نمونه برداری یا بیوپسی: هنگامی که انجام سونوگرافی نشان دهد که تغییراتی در بافت پوشاننده رحم به وجود آمده است، بیوپسی انجام می شود.  در بیوپسی نمونه ای از بافت پوشاننده رحم را بر می دارند و به آزمایشگاه می فرستند تا جهت وجود سلول های سرطانی بررسی شود.

انواع بیوپسی

• بیوپسی آسپیراسیون: در این روش نمونه برداری، یک لوله کوچک نرم و قابل انعطاف، داخل واژن و سپس وارد رحم می شود و توسط مکش، نمونه ای از سلول های رحم برداشته می شود.
• بیوپسی توسط هیستروسکوپی: در این روش، پزشک به وسیله تلسکوپ کوچکی به نام هیستروسکوپ که از مسیر کانال واژن وارد رحم می شود، نمونه برداری انجام می دهد.

بیشتر بخوانید: بیماری های شایع در زنان و دلایل آنها

انجام آزمایشات تکمیلی بعد از تشخیص سرطان رحم

1. انجام عکس برداری از قفسه سینه توسط اشعه X: انجام این آزمایش برای این است که از متاستاز سرطان به ریه ها یا عدم آن اطمینان حاصل شود.
2. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا MRI: در این تصویربرداری از میدان های مغناطیسی برای ایجاد فراهم کردن تصویر دقیق از بخش های داخلی بدن استفاده می گردد. همچنین میزان پیشرفت سرطان تشخیص داده می شود.

مراحل سرطان رحم

• مرحله ۱: در این مرحله، بیماری در داخل رحم وجود دارد و پیشرفت نکرده است.
• مرحله ۲: در این مرحله، بیماری رحم و دهانه رحم گرفتار شده است.
• در این مرحله، بیماری پیشرفت کرده و به غیر از رحم، بافت های اطراف رحم مثل گره های لنفاوی و لگن را درگیر می کند.
• مرحله ۴: با پیشرفت سرطان، بافت های نرم داخل شکم و مثانه، کبد، روده و ریه ها گرفتار بیماری می شوند.

شانس درمان سرطان رحم

خوشبختانه امروزه با پیشرفت علم پزشکی، بسیاری از انواع سرطان قابل درمان است؛ البته اگر به موقع تشخیص داده شوند و پیشرفت زیادی نکرده باشد. امکان درمان سرطان رحم نیز مانند سایر انواع سرطان وجود دارد. هرچه زودتر برای درمان سرطان رحم اقدام شود، شانس درمان فرد افزایش پیدا میکند.

اگر سرطان در مرحله ۱ تشخیص داده شود، با معالجه، ۹۵ درصد مبتلایان، حداقل برای ۵ سال دیگر زندگی می کنند. در اکثر موارد نیز بیماران درمان می شوند. اگر این بیماری در مرحله ۲ تشخیص داده شود، با احتمال کمتر، حدود ۷۷ درصد  بیماران ۵ سال دیگر زندگی می کنند. اگر بیماری در مرحله ۳ تشخیص داده شود، با احتمال بسیار کمتر،  حدود ۴۰ درصد بیماران ۵ سال دیگر زندگی می کنند.

اگر بیماری در مرحله ۴ تشخیص داده شود، شانس زنده ماندن حدود ۱۵ درصد بیماران ۵ سال می باشد.

درمان سرطان رحم

1. برداشتن رحم با انجام جراحی هیسترکتومی و برداشتن تخمدان ها و لوله های فالوپ با انجام عمل سالپنگو اوفورکتومی دو طرفه
2. پرتودرمانی
3. شیمی درمانی
4. هورمون درمانی

عوارض جانبی جراحی سرطان رحم

• ناباروری
• یائسگی و علائم آن، از جمله خشکی واژن و تعریق شبانه.

آیا سرطان رحم سریع رشد می‌کند؟

سرطان آندومتر (شایع ترین نوع) به سرعت گسترش نمی یابند. اما سارکوم رحم به سرعت گسترش می یابند و ممکن است برای درمان آن نیاز بله روش های تهاجمی تری باشد.

راه های پیشگیری از ابتلا به سرطان رحم

1. انجام تست پاپ اسمیر به طور مرتب
2. استفاده از ویتامین A در جلوگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم موثر است
3. نوشیندن قهوه به جای آبمیوه میتواند ریسک ابتلا به سرطان رحم را کاهش دهد
4. ورزش کنید و وزن خود را کنترل کنید؛ چاقی و چربی بیش از حد ریسک ابتلا به سرطان رحم را بالا میبرد
5. استفاده از واکسن ویروس پاپیلومای انسانی
6. داشتن رابطه جنسی کنترل شده
7. عدم استعمال دخانیات

چاقی یک عامل مهم برای ایجاد سرطان رحم است. مانند بسیاری از سرطان ها، حفظ وزن طبیعی، داشتن یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم ممکن است بتواند خطر ابتلا به این بیماری را در زنان کاهش دهد.

قرص های ضدبارداری خطر ابتلا به سرطان را پس از ۵ سال مصرف مداوم تا ۵۰ درصد کاهش می دهند. زنانی که دوره های قاعدگی نامنظم دارند باید با پزشک متخصص زنان خود در مورد مصرف دارو برای تنظیم قائدگی های خود و جلوگیری از دوره قائدگی های طولانی عدم تعادل هورمونی که می تواند باعث سرطان آندومتر شود، صحبت کنند.

کلام آخر

سرطان رحم شامل سرطان آندومتر (شایع تر) و سارکوم رحم است. این شایع ترین سرطانی است که بر سیستم تناسلی زن تأثیر می گذارد. علائم آن شامل خونریزی واژینال بین قاعدگی یا بعد از یائسگی است. اگر متخصصان زنان سرطان را قبل از گسترش آن تشخیص دهند، جراحی می‌تواند آن را درمان کند. اگر علائم این سرطان را داشتید، هرچه سریع تر با پزشک خود تماس بگیرید.